3 lutego 2021

POZBAWIENIE I OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ

Zadaniem każdego rodzica jest dbanie o swoje dziecko, co powinien wykonywać dzięki prawom, ale i obowiązkom jakie posiada w stosunku do dzieci. Oboje rodziców, niezależnie czy żyją wspólnie czy oddzielnie mają obowiązek sprawować pieczę nad prawidłowym rozwojem fizycznym i duchowym dziecka, aż do uzyskania przez nie pełnoletności.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy zakłada zarówno przypadki ograniczenia, jak i pozbawienia władzy rodzicielskiej.

Czym jest władza rodzicielska?

Z brzmienia art. 95 § 1 k.r.o. wynika, że władza rodzicielska obejmuje pieczę nad osobą dziecka, pieczę nad majątkiem dziecka oraz prawo do jego wychowania z poszanowaniem jego godności i praw. Powyższy katalog elementów władzy rodzicielskiej nie ma charakteru zamkniętego.

Piecza nad osobą dziecka obejmuje w szczególności:

  • wychowanie dziecka,
  • kierowanie dzieckiem,
  • zapewnienie dziecku odpowiednich warunków bytowych,
  • troskę o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka.

Co do zasady sprawowana jest ona przez obojga rodziców, jeśli dziecko pozostaje pod ich wspólną opieką. Dlatego o istotnych sprawach rodzice mają obowiązek zawsze rozstrzygać wspólnie.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Treść władzy rodzicielskiej jest różna od jej wykonywania, a samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie oznacza jej wykonywania. Wykonywanie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami dziecka. Chodzi tu o wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Władzę rodzicielską powinni wykonywać oboje rodzice, jednak może się zdarzyć, że na skutek różnych okoliczności wykonywanie władzy rodzicielskiej będzie powierzone jednemu z nich bez pozbawiania praw rodzicielskich drugiego rodzica. (wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 listopada 2005 r., II SA/Wa 1475/05).

Ograniczenie władzy rodzicielskiej może mieć miejsce w dwóch sytuacjach:

  1. Gdy władza rodzicielska zostaje powierzona jednemu z nich, ograniczając prawa i obowiązki drugiego rodzica.
  2. Gdy zagrożone jest dobro dziecko.

Pierwsza z wymienionych sytuacji ma miejsce wówczas, gdy rodzice żyją w rozłączeniu i brak jest ich porozumienia w zakresie wykonywania władzy nad wspólnym dzieckiem. Wówczas sąd powierza władzę rodzicielską jednemu z nich, ograniczając ją drugiemu.

Z drugą sytuacją mamy do czynienia, gdy jest zagrożenie dobra dziecka. Przesłankami wszczęcia takiego postępowania jest zagrożenie interesów osobistych, jak i majątkowych małoletniego. W sytuacji, gdy wskutek prowadzonego postępowania sąd uzna, że dobro dziecka jest zagrożone, orzeka o ograniczeniu władzy rodzicielskiej poprzez np. ustanowienia nadzoru kuratora, zobowiązanie do uczęszczania na terapię rodzinną.

Postępowania w przedmiocie ograniczenia władzy rodzicielskiej może być wszczęte na wniosek lub z urzędu. W tak trudnych sytuacjach pomoc prawna czy to w formie porady prawnej czy zastępstwa przed sądem może okazać nieoceniona.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Mogą zdarzyć się również sytuacje, w których dojdzie do pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej. Sytuacje takie należą do wyjątkowych, jednak mają one miejsce. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej.